Sarı Saltuk veya halk arasındaki adıyla Sarı Saltukhan, Anadolu ve Balkanlar’da çok sayıda menkıbeye (destansı hikâyeye) konu olmuş, 13. yüzyılda yaşamış ünlü bir Türk dervişi ve gazi dervişidir.
Sarı Saltuk’un Hayatı Kısaca:
✅ Doğum – Ölüm:
Kesin doğum ve ölüm tarihi bilinmemektedir. Tahmini olarak 13. yüzyılın ortalarında yaşadığı kabul edilir.
✅ Asıl Adı:
Asıl adının Saltuk bin Mahmud olduğu rivayet edilir. “Sarı” lakabı, ya saç-sakalının renginden ya da “gazi-derviş” özelliğinden dolayı verilmiştir.
✅ Kimdir?
Sarı Saltuk, Anadolu Selçuklu ve Osmanlı öncesi dönemde, İslam’ı ve Türk kültürünü Balkanlar’a yayan önemli bir Türk alperenidir (gazi derviş).
Hem savaşçı hem de evliya olarak anılmıştır.
Hacı Bektaş-ı Veli ve diğer önemli tasavvuf önderleriyle ilişkilendirilir.
Özellikle Rumeli’nin fethi sürecinde, halkı Müslümanlaştırma ve Türkleştirme faaliyetlerinde rol almıştır.
✅ Faaliyet Alanı:
En çok Dobruca, Bulgaristan, Romanya, Bosna, Arnavutluk ve Makedonya bölgelerinde etkili olmuştur.
Balkan halklarının kültüründe de efsaneleşmiş, Hristiyan ve Müslüman toplumlarda büyük saygı görmüştür.
✅ Türbesi Nerede?
Sarı Saltuk’un türbesi konusunda farklı rivayetler vardır.
Romanya’daki Babadağ kasabasında en meşhur türbesi bulunur.
Ayrıca Makedonya, Bulgaristan ve Türkiye’nin çeşitli yerlerinde makam türbeleri vardır.
Bazı kaynaklara göre, vefatından sonra cenazesi farklı yerlere gönderilerek, onun adına çok sayıda türbe yapılmıştır.
✅ Menakıbnâmeler:
Sarı Saltuk hakkında en ünlü eser Saltuknâme adlı kitaptır.
- yüzyılda Ebu’l-Hayr Rumi tarafından yazılmıştır.
Bu eserde Sarı Saltuk’un kahramanlıkları, kerametleri, seyahatleri ve mücadeleleri anlatılır.
Özetle:
Sarı Saltuk, Anadolu’dan Rumeli’ye geçen, savaşçı kişiliğiyle İslam’ı ve Türk kültürünü Balkanlar’a taşıyan bir gazi-derviş ve halk kahramanıdır